Picture Book

สำนักงานศิลปวัฒนธรรมร่วมสมัย กระทรวงวัฒนธรรม
ได้ดำเนินโครงการจัดพิมพ์หนังสือชุดสำหรับเยาวชน : หนังสือสื่อประสมเฉลิมพระเกียรติ
โดยจัดพิมพ์หนังสือภาพสำหรับเด็ก อายุ ๕ − ๙ ขวบ
เพื่อนำเสนอพระปรีชาสามารถในด้านศิลปะร่วมสมัย ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ผ่านการเล่าเรื่องในรูปแบบของหนังสือภาพอันเป็นสื่อที่เข้าถึงเด็กกลุ่มเป้าหมายมากที่สุด จำนวน ๙ เล่ม


หนังสือภาพ เรื่อง วาดภาพตามพ่อ
สำเร็จออกมาเป็นเล่มโดยสมบูรณ์
ดูเป็นเล่มได้ที่นี่ค่ะ วาดภาพตามพ่อ
ดูขั้นตอนวิธีทำงานได้ที่นี่ค่ะ ขั้นตอนวาดภาพตามพ่อ

เป็นเรื่องราวเกี่ยวกับเด็กคนหนึ่งที่เริ่มต้นทำความรู้จักกับลุงคนหนึ่ง และเริ่มวาดรูป
เกิดการแลกเปลี่ยน พูดคุยระหว่างลุงกับเด็กทุกๆวัน เมื่อเด็กคนนั้นเติบโตขึ้น
เขาก็ถ่ายทอดเรื่องราวที่เขาประทับใจ ส่งผ่านไปยังรุ่นใหม่ต่อไป
Plot สั้น เรียบง่าย ไม่มีอะไรมาก แต่มีเรื่องราวซับซ้อนซ่อนอยู่ในนั้น

โดยมีในหลวงเป็นแรงบันดาลใจ เดินตามรอยเท้าพ่อ วาดภาพตามพ่อ...
ขอพระองค์ทรงพระเจริญ


*เพิ่มเติมบันทึก 13 ตุลาคม 2559
ดีใจและภูมิใจมากที่มีโอกาสได้ร่วมทำงานถวายในหลวง ชุดนี้
สิ่งที่เราทำ ไม่ได้ยิ่งใหญ่อะไร แต่สำหรับเรา ไม่อาจจะบรรยายได้
และสิ่งที่เราจะทำต่อไป นับจากนี้เราจะตั้งใจทำงานให้เต็มที่ และทำทุกอย่างให้ดีที่สุดเท่าที่เราจะทำได้
เพราะเรามีในหลวงเป็นแรงบันดาลใจ ตลอดไป...

*เพิ่มเติม
ตอนที่ทำเล่มนี้ ศิลปินทุกคนต้องเขียนสิ่งที่ได้จากการทำเล่มนี้
ทีมงานท่านหนึ่งกล่าวว่า ในหลวงทรงโปรดให้ใช้คำว่า  “พระปรีชาสามารถ” แทน “อัจฉริยภาพ”

และทีมงานท่านหนึ่งกล่าวว่า
“ไม่ต้องห่วงนะ ในหลวงท่านทรงอ่านทุกเล่ม  ถวายถึงพระหัตถ์ท่านแน่นอน”

……………...

ปกหน้าเริ่มด้วยเด็กคนหนึ่ง

เราใส่สัญลักษณ์ปีเกิดของในหลวงลงไปในภาพด้วย เห็นไหม

เด็กมักเริ่มต้นวาดภาพด้วยดินสอ

บนปกจึงมีภาพ เครื่องบิน (ที่ทำฝนหลวง) ที่ใช้ดินสอวาดและยังไม่ลงสี
พื้นที่บนกระดาษ คือต้นแบบการอยู่แบบพอเพียง

ปกรอง เป็นภาพของผู้ชายคนหนึ่ง เหมือนเป็นคำถาม สะกิดให้ชวนสงสัยว่าคนนี้คือใคร

เล่มนี้เคยบอกว่าตั้งใจจะทำหนังสือภาพที่ไม่มีตัวหนังสือเลย เรียกว่า 'wordless'

แต่ผู้ใหญ่หลายท่านเกรงว่าจะไม่เข้าใจและสื่อสารยาก
จึงต้องใส่ตัวหนังสือเพื่อช่วยทำความเข้าใจหนังสือเล่มนี้มากขึ้น

wordless picture book

คือหนังสือภาพที่ไม่มีตัวหนังสือ หรือมีน้อยมาก ใช้วิธีสื่อสารกับเด็กด้วยภาพ

เพื่อให้เด็กได้ใช้จินตนาการของตัวเองได้มากที่สุด ไม่ถูกชี้นำด้วยตัวหนังสือ

หน้านี้มีบก หนังสือเด็กด้วยนะ

เป็นความเสี่ยงในระดับหนึ่งเลยทีเดียวที่จะทำหนังสือภาพที่มีแต่ภาพ!

มีทั้งความกังวลและไม่เข้าใจ ไม่มั่นใจ 

และยังมีการเสนอภาพแบบตั้งกล้องมุมเดียวอีกด้วย

นั่นเป็นความตั้งใจ ฉากคงที่ สิ่งที่เคลื่อนไหวอยู่นข้างนอกนั่น คือ เวลา!

งานนี้จึงถือเป็นการเริ่มต้นที่ดีและน่าพอใจ

พบกันครึ่งทาง เราใส่ตัวหนังสือลงไปนิดนึง

แต่เมื่อหนังสือออกมาแล้ว ได้รับผลตอบรับที่ดีทีเดียว

มีน้องๆ เดินเข้ามาบอกว่า ชอบงานของเรามาก กล้าหาญที่จะทำ wordless

เราดีใจมาก คิดว่าความเสี่ยงของเราไม่สูญเปล่า

แค่นี้ก็มีกำลังใจที่จะเดินหน้าต่อไปอีกก้าว

เป็นความอยากของเรามานานแล้วที่จะทำ wordless picture book

ต้องขอบคุณ บก. คือพี่แต้ว ที่กล้าหาญ กล้าเสี่ยง สนับสนุน และเข้าใจเราเสมอมา

หนังสือภาพเล่มนี้ เราคิดเอาว่าคล้ายกับหอมหัวใหญ่ ซึ่งมีหลายชั้น

เมื่ออ่านรอบแรกผ่านไป จะมุ่งที่ตัวหนังสือชี้นำเรื่องราว จนถึงหน้าจบอย่างรวดเร็ว

เพราะตัวหนังสือน้อยเหลือเกิน

เมื่ออ่านรอบสอง เด็กจะค่อยๆ ดูรายละเอียดต่างๆ ที่เราตั้งใจใส่ลงไปเพื่อให้เกิดคำถามมากมาย

ว่าใคร ทำอะไร ที่ไหน อย่างไร และทำไม

ไม่มีคำตอบให้ เพราะอยากจะกระตุ้นให้เกิดจินตนาการแก่ผู้อ่านด้วยตัวเอง

หาคำตอบในหัวใจของตัวเอง ถ้าเป็นเรา เราจะเข้าใจว่าอย่างไร

และเมื่ออ่านหนังสือภาพเป็น จะเข้าใจความหมายอีกชั้นที่เราใส่ไว้

ให้ดูความแตกต่างระหว่างต้นฉบับกับงานพิมพ์

มีคำใบ้มากมาย ปฏิทิน ตัวเลขคืออะไร คุณลุงมีอาชีพอะไร คุณป้าทำอะไรอยู่

ทำไมของที่บ้านลุงจึงย้ายมาอยู่บ้านเด็ก เด็กมีพ่อเป็นนักมวย เด็กผู้หญิงวิ่งไล่จับหมา

เหล่านี้ล้วนเป็นสิ่งที่เราใส่ไว้เพื่อแอบคุยกับผู้อ่านทั้งสิ้น

และเราถ่ายทอดให้ผู้อ่านได้เห็นถึงอาชีพ นิสัย ของตัวละครในเรื่อง

ด้วยสีหน้าท่าทาง ที่ต่างก็มีความสุขและพอใจในอาชีพ และชีวิตของตัวเอง
และเรื่องราวนอกหน้าต่าง ที่ทุกคนต่างก็ใช้ชีวิตกันต่อไป (อันนี้เด็กอาจมีคำถามสงสัย)

เมื่อเวลาผ่านไป เด็กคนหนึ่งถูกถ่ายทอดเรื่องราวและความทรงจำเกี่ยวกับในหลวง

และใช้ชีวิตอย่างมีความสุข โดยมีในหลวงทรงเป็นแรงบันดาลใจในทุกๆ วัน
และมีความหวังว่า เด็กคนหนึ่งจะส่งต่อเรื่องราวของในหลวงต่อไป
หน้านี้เป็นเหมือนคำตอบของทั้งหมด

ปกหลัง เราอยากจะบอกตามความหมายของหนังสือภาพเล่มนี้ว่า

ไม่ว่าคนในรูปจะเป็นคุณลุงที่วาดรูปมาตั้งแต่ต้น 

หรืออาจจะเป็นเด็กผู้ชายที่ใช้ชีวิตมาจนกลายเป็นคุณลุงที่เห็น จะเป็นใครก็ได้

ขอให้มุ่งมั่นทำในสิ่งที่รัก อย่างมีความสุข ก็พอแล้ว

ทั้งชุดนี้มี 9 เล่ม ล้วนสร้างสรรค์จากศิลปินมืออาชีพทั้งสิ้น

เราโชคดีที่ได้มีโอกาสเป็นหนึ่งใน 9 เล่ม ถือเป็นความภูมิใจที่สุดในชีวิตเลยทีเดียว

กล่องใส่หนังสือภาพทั้ง ๙ เล่ม เราออกแบบเอง
คิดหัวแตก แก้แล้วแก้อีก จะเอาลายนํ้าสมกับเป็นหนังสือในหลวง ก็หรูเกินหนังสือเด็ก
จะเล่นสนุก ก็ไม่กล้าเพราะเป็นงานถวายในหลวง
จะเอาภาพของนักวาดทุกคนมาอยู่รวมกัน ก็ไม่กลมกลืน
กว่าจะคิดให้ลงตัวออกมาอย่างที่เห็น ก็แก้อยู่หลายครั้งทีเดียว
เราใช้วิธีถ่ายทอดตัวละครและเรื่องราวต่างๆ ทั้ง 9 เล่มมาอยู่บนกล่อง
เด็กเห็นและช่างสังเกตว่าตัวละครตัวไหน มาจากเรื่องอะไร

ยิ่งทำหนังสือภาพ ยิ่งพบว่ายังมีอะไรที่เราไม่รู้อีกมากมายทีเดียว

ค่อยๆ เดินต่อไป

ขอขอบคุณอาจารย์เกริก ยุ้นพันธ์ พี่แต้ว ระพีพรรณ พัฒนาเวช ครูชีวัน วิสาสะ
ที่คอยดูแล ปรับปรุง แนะนำ สั่งสอนวิธีคิดต่างๆ มากมาย และเพื่อน พี่น้องศิลปินทุกท่าน
ที่ร่วมงานกันมาตั้งแต่ต้นจนสำเร็จเป็นที่น่าพอใจ

และสำนักงานศิลปวัฒนธรรมร่วมสมัย กระทรวงวัฒนธรรม ที่มีโครงการดีๆ แบบนี้ให้เราได้มีส่วนร่วม

รวมถึงผู้อ่านทั้งเด็กและผู้ใหญ่ที่รักในหนังสือภาพทุกท่าน
ขอให้เกิดสติปัญญาเห็นสิ่งที่ในหลวงทรงทำ เป็นคนดีในแผ่นดินของในหลวงสืบไป 

ขอให้มีความสุขค่ะ